Intermodalni transport podrazumijeva prevoz robe u jednoj transportnoj jedinici (npr. kontejner, prikolica, swap-body), uz korišćenje više vrsta transporta – drumskog, željezničkog, pomorskog i/ili riječnog – bez prekrcaja same robe.
To je osnovni model kojim se u savremenoj Evropi ostvaruje efikasnost, održivost i smanjenje emisija CO₂.
🔹 Globalni i evropski trendovi 2025.
Evropa danas intenzivno ulaže u intermodalnu infrastrukturu.
Prema podacima Europske komisije i UIC Intermodal Europe 2025, više od 26% ukupnog kopnenog teretnog transporta u EU odvija se intermodalno, dok zemlje poput Njemačke, Nizozemske i Italije već prelaze 30% udjela.
Razvoj prati nekoliko ključnih trendova:
-
🚆 Jačanje željezničkog segmenta: ulaganja u duge teretne koridore i terminale (TEN-T mreža).
-
🛰️ Digitalizacija dokumenata (e-CMR, eFTI, e-Freight) i pametni logistički sistemi.
-
⚡ Zelena tranzicija: prelazak sa dizel lokomotiva i kamiona na električne i vodonične pogone.
-
⚓ Povezivanje luka i unutrašnjih terminala – razvoj tzv. „suve luke“ i logističkih centara u zaleđu.
🔹 Novi izazovi: fragmentacija i nedostatak interoperabilnosti
Iako Evropa ulaže milijarde eura kroz programe CEF, WBIF i Connecting Europe Facility, intermodalni sistem i dalje trpi zbog:
-
različitih tehničkih standarda željezničkih mreža,
-
ograničenih kapaciteta terminala,
-
dugih carinskih i inspekcijskih procedura,
-
i nedostatka digitalne povezanosti između operatora i državnih sistema.
Poseban izazov predstavljaju granice između EU i zemalja Zapadnog Balkana, gdje se intermodalni lanci često prekidaju zbog zastarjelih procedura i infrastrukture.
🔹 Zapadni Balkan: poveznica između Jadrana i srednje Evrope
Region Zapadnog Balkana postaje sve značajniji kao intermodalni koridor između luka Jadranskog mora i tržišta srednje Evrope.
Ključne tačke su:
-
Luka Bar – povezana željezničkom prugom do Beograda i Budimpešte,
-
Luka Ploče – koridor Vc (Ploče–Mostar–Sarajevo–Doboj–Budimpešta),
-
Luka Rijeka – koridor kroz Hrvatsku, BiH i Srbiju,
-
Luka Koper – glavni kontejnerski centar za tržišta Slovenije, Austrije, Mađarske i BiH.
Prema analizi Konzorcijuma Logistika BiH, u Bosni i Hercegovini su identifikovani pravci intermodalnog razvoja:
-
Rijeka – Novi Grad – Banja Luka – Doboj – Tuzla,
-
Ploče – Čapljina – Sarajevo – Zenica – Šamac,
-
te logistički centri u Doboju, Banja Luci, Mostaru i Tuzli.
Uspostavljanje javnih–privatnih partnerstava (JPP) i digitalnih terminala ključno je za aktivaciju punog potencijala ovih koridora.
🔹 Digitalna integracija: e-CMR, e-FTI i e-CEMT
Intermodalnost danas nije samo fizičko povezivanje različitih vidova transporta, već i digitalna integracija.
Sistemi poput e-CMR protokola (digitalna tovarnica), eFTI regulative (razmjena transportnih podataka) i e-CEMT dozvola (digitalne kvote za međunarodni transport) stvaraju jedinstveni evropski okvir koji:
-
smanjuje troškove administracije,
-
omogućava praćenje pošiljke u realnom vremenu,
-
i olakšava prelazak granica bez papira.
🔹 Intermodalni transport kao stub održivosti
Intermodalni transport je najosjetniji pokazatelj zelene transformacije evropske logistike.
Zamjenom dijela drumskog transporta željezničkim i pomorskim, moguće je smanjiti emisije CO₂ i do 70%, dok digitalizacija omogućava bolju iskorištenost kapaciteta i manju praznu vožnju.
🔹 Zaključak: integracija, interoperabilnost i inovacija
Intermodalni transport danas više nije alternativni model – to je glavni pravac razvoja logistike XXI vijeka.
Za zemlje Zapadnog Balkana on predstavlja ključnu šansu za integraciju u evropske tokove i priliku za:
-
modernizaciju željeznica,
-
digitalizaciju procedura,
-
i razvoj logističkih centara izvrsnosti.
Kako poručuje prof. dr Velibor Peulić, jedan od vodećih stručnjaka za intermodalni transport u regionu:
“Intermodalnost je most između održivosti i konkurentnosti. Ko ga danas ne gradi – sutra neće biti na karti logistike.”
Autor: Redakcija logistika.ba
Datum: oktobar 2025.
Kategorija: Intermodalni transport / Održivi razvoj
