Kina planira temeljnu reformu logistike i teretnog saobraćaja u fokusu petogodišnjeg plana 2026–2030!

Kina planira temeljnu reformu logistike i teretnog saobraćaja Integrisana, inteligentna i zelena logistika u fokusu petogodišnjeg plana 2026–2030

Komunistička partija Kine objavila je 23. oktobra 2025. godine saopštenje povodom plenuma Centralnog komiteta, u kojem su predstavljene osnovne smjernice novog petogodišnjeg plana za period 2026–2030. Iako će konačna verzija plana biti usvojena u martu 2026. godine, već sada je jasno da logistika i teretni saobraćaj zauzimaju centralno mjesto u kineskoj razvojnoj strategiji.

Temelj plana čini razvoj sistema koji se definiše kao integrisan, inteligentan i zelen, sa snažnim unutrašnjim, ali i međunarodnim implikacijama.

„Trodimenzionalna“ transportna mreža

Jedan od ključnih ciljeva plana jeste uspostavljanje tzv. trodimenzionalne transportne mreže, koja povezuje:

• željeznicu,

• autoputeve,

• unutrašnje plovne puteve,

• vazdušni saobraćaj,

• morske luke,

u jedinstven sistem koridora i logističkih čvorišta.

Fokus na željeznicu

Posebna pažnja biće posvećena:

• povećanju kapaciteta glavnih teretnih željezničkih koridora,

• izgradnji novih teških teretnih linija,

• direktnim željezničkim vezama sa strateškim lukama, uključujući:

  • Zapadni kopno–more koridor,

  • Kina–Evropa kopneni most.

Digitalizacija i „pametna logistika“

Kina planira snažan iskorak u digitalnoj transformaciji logistike, sa posebnim fokusom na:

• vještačku inteligenciju,

• velike podatke (Big Data),

• automatizaciju luka i željeznica,

• razvoj sistema za praćenje i optimizaciju tokova robe.

Cilj je izgradnja pametne logistike, u kojoj se odluke donose u realnom vremenu, uz maksimalnu efikasnost i minimalne zastoje.

Zelena agenda i dekarbonizacija

Za razliku od mnogih regiona, Kina postavlja kvantitativno mjerljive ciljeve:

• povećanje željezničkog teretnog saobraćaja za 10%,

• 80% robe prema lukama da se prevozi željeznicom, plovnim putevima ili vozilima sa niskim emisijama,

• povećanje udjela vozila sa nultom emisijom,

• šira upotreba ambalaže sa niskim ekološkim uticajem.

Paralelno, plan je da se troškovi logistike smanje na 13,5% BDP-a, što predstavlja snažan signal efikasnosti i konkurentnosti.

Međunarodna dimenzija: Pojas i put

U kontinuitetu sa dosadašnjom politikom, novi petogodišnji plan snažno naglašava globalnu ulogu Kine. Fokus je na:

• jačanju logističke saradnje kroz inicijativu Pojas i put (BRI),

• implementaciji RCEP sporazuma,

• razvoju stabilnih multimodalnih koridora ka Aziji, Evropi i Africi.

Cilj je učvršćivanje pozicije Kine kao globalnog logističkog čvorišta, uz:

• snažniju intermodalnost more–željeznica–put,

• rast kontejnerskog saobraćaja u lukama za dvocifren procenat godišnje.

Luke Šangaj, Qingdao i Hainan biće razvijane kao modeli zelene i inovativne brodarske ekonomije, otvorene za međunarodne operatere.

Analitička napomena – poruka Evropi i Zapadnom Balkanu

Kineski pristup pokazuje nekoliko ključnih lekcija:

• logistika se tretira kao državni strateški interes,

• intermodalnost nije deklaracija, već operativni sistem,

• digitalizacija i zelena agenda se provode paralelno,

• međunarodni koridori se planiraju decenijama unaprijed.

• Za Evropu, a posebno za Zapadni Balkan, ovo je jasan signal:

bez integrisanih koridora, intermodalnih terminala i digitalnih rješenja, region rizikuje da ostane pasivni tranzitni prostor, umjesto aktivnog logističkog čvorišta između EU i Azije.

POREĐENJE: KINA – EVROPSKA UNIJA – ZAPADNI BALKAN

Tri pristupa logistici i teretnom saobraćaju

KINA – logistika kao državni strateški projekat

• Logistika je integralni dio nacionalnog petogodišnjeg plana.

• Jasan fokus na:

  • intermodalnost (željeznica–plovni putevi–luke–put),

  • digitalizaciju (AI, Big Data, automatizacija),

  • mjerljive ciljeve (80% robe ka lukama van drumskog transporta).

• Infrastruktura i regulativa se razvijaju istovremeno.

• Država aktivno koordinira:

  • investicije,

  • operatere,

  • međunarodne koridore (Pojas i put).

Rezultat: Kina sistemski smanjuje troškove logistike i jača ulogu globalnog čvorišta.

🇪🇺 EVROPSKA UNIJA – snažna regulativa, sporija implementacija

• EU ima:

  • TEN-T mrežu,

  • zelenu agendu,

  • digitalne alate (eFTI, eCMR, Smart Tacho).

• Međutim:

  • regulativa često ide ispred infrastrukture,

  • primjena je nejednaka po državama članicama,

  • drumski prevoznici su pod najvećim pritiskom troškova i kontrole.

Rezultat: EU ostaje logistički snažna, ali sa rastućim tenzijama između ciljeva održivosti i realnih kapaciteta sektora.

ZAPADNI BALKAN – tranzitni prostor bez pune integracije

• Region ima:

  • geostrateški položaj,

  • ključne koridore ka EU,

  • snažan drumski sektor.

• Ali:

  • nema integrisanu logističku strategiju,

  • digitalizacija (eCMR, NCTS, eFTI) je parcijalna,

  • željeznica i intermodalni terminali su nedovoljno razvijeni,

  • prevoznici trpe pravilo 90/180, administrativne barijere i granična zadržavanja.

Rezultat: Balkan funkcioniše kao „usko grlo“ evropskih lanaca snabdijevanja, umjesto kao aktivni logistički partner.

• Kina planira logistiku 10–20 godina unaprijed.

• EU reguliše logistiku, ali je sporo prilagođava praksi.

• Zapadni Balkan reaguje ad hoc, bez sistemske podrške i ravnopravnog tretmana.

Ako Zapadni Balkan želi da ostane dio evropskih i evroazijskih lanaca snabdijevanja, mora:

• logistiku proglasiti strateškim sektorom,

• ubrzati digitalnu i intermodalnu integraciju,

• ukloniti prepreke za rad profesionalnih vozača,

• prestati posmatrati region isključivo kao tranzit, a početi ga razvijati kao logističko čvorište.

Autor: Prof. dr Velibor Peulić
redovni profesor, ekspert za logistiku, špediciju i drumski transport
Konzorcijum Logistika Bosne i Hercegovine
www.logistika.ba